Dünya genelinde tarımsal kayıplar dahil çöpe giden ve israf olan gıda miktarı yıllık 1,6 milyar ton. Türkiye’de yılda 33 milyon ton ağırlığında çöp toplanıyor ve bunun 15 milyon tonu gıda! Ülkemizin neredeyse yıllık tarımsal ihracatı kadar gıda, israf ediliyor. Sürdürebilirliği hem yerelde hem de globalde iş dünyasının ana eksenine koyan İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB), “Gıda İsrafına Son Ver” sloganıyla yola çıktığı ‘Gıda İsrafı Projesi’ ile perakende sektörünün yanı sıra lokanta, cafe, restoran, hastane gibi toplu tüketim yerlerinde de gıda israfına yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapıyor.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporuna göre, her yıl yaklaşık 1 trilyon Dolarlık gıda tüketicilere henüz ulaşmadan kaybediliyor. Dünya genelinde tarımsal kayıplar dahil çöpe giden ve israf olan gıda miktarı yıllık 1,6 milyar ton. Bunun parasal değeri ise 1,2 trilyon Dolar olarak gösteriliyor. Türkiye’de yılda 33 milyon ton ağırlığında çöp toplanıyor ve bunun 15 milyon tonu gıda! Ülkemizin neredeyse yıllık tarımsal ihracatı kadar gıda, israf ediliyor. Bu, her yıl 14,5 milyar Dolar’ımızın çöpe gitmesi demek. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, binlerce insan ihtiyacından fazla ürünü evlerinin bir köşesinde kaderine terk ediyor. Dünya genelinde meydana gelen gıda kayıp ve israfın yalnızca 4’te 1’ini birini önleyebilirsek, bu miktar dünyada 830 milyon açlık çeken insanın beslenmesine yetecek.
Tarladan sofraya gelinceye kadar büyük kayıp!
Sürdürebilirliği hem yerelde hem de globalde iş dünyasının ana eksenine koyan İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB), gıdada israfı azaltan, hatta sıfır atığı hedefleyen ‘Gıda İsrafı Projesi’ ile büyük bir sosyal sorumluluk hareketini hayata geçiriyor. İSTİB, 2019 yılı Nisan ayında borsa yönetim kurulu üyelerinden oluşturduğu ‘Gıda İsrafı Komisyonu’nun yürüttüğü “Gıda İsrafına Son Ver” sloganıyla yola çıkan projenin amaçlarını İSTİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İsmet Aral, şöyle anlatıyor: “Belediyeler tarafından 2018 yılı toplanan atık miktarı, 33 milyon ton. Toplanan atıkların 14,5 milyon tonunun gıda atıkları olduğu, parasal değerinin 14 milyar Dolara tekabül ettiği biliniyor. Ülkemizin yıllık tarımsal gıda ihracatının ise 18 milyar Dolar olduğu göz önünde bulundurulduğunda neredeyse ihracatımız kadar gıdayı çöpe attığımız ve israf ettiğimiz görülüyor. Bu proje çerçevesinde amacımız; gıda israfının boyutlarını tam olarak ortaya çıkarmak, gıda israfını azaltmak, gıda israf olmadan ihtiyaç sahiplerine ulaştırmak, farkındalık çalışmalarıyla halkımızı bilinçlendirmek, gıda çöp olarak israf olduğunda, geri dönüşüm sayesinde ekonomiye tekrar kazandırmak, tarımsal, depolama ve lojistik alanda ürün kaybı sorunları ile ilgili T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı ve Gıda ve Tarım Örgütü FAO ile ortak çalışmalar yapmak. Nihai hedefte ‘Gıda İsrafı Projesi’, sosyal sorumluluktan öteye geçerek bir sosyal girişimcilik projesine dönüştürülecek.”
Tadı damağınızda kalsın, tabağınızda değil!
Gıdaları, kaynakları ve ekonomiyi israf etmemek için alışveriş, pişirme yöntemlerini değiştirerek, geri dönüşüm bilinci kazanarak israfı önleyebilmek mümkün. “Sürdürülebilir gıda için israfı önlemeliyiz. Tarladan sofraya gelinceye kadar büyük kayıp var. İstanbul Ticaret Borsası bunu bir sosyal sorumluluk olarak görüyor” diyen Aral, çeşitli kurumlardaki istatistiki bilgileri bir araya getirip değerlendirerek öncelikle israfın tam boyutunu ortaya çıkarmayı hedeflediklerini dile getiriyor.
Perakende sektöründe tüketici ve üreticilerin farkındalığını arttırmak için çalışmalar yapacaklarının altını çizen Aral, “Lokanta, restoran, oteller, hastaneler ve perakende satış noktalarında gıda israfını azaltıcı tedbirler alma, olası gıda israfının sonuçlarını gösterme, tüketiciyi konu hakkında bilgilendirme, arz fazlasını ihtiyaç sahiplerine bağış ya da hibe gibi metotlarla buluşturmayı teşvik etmeyi amaçlıyoruz. Tarihi geçmiş ancak kullanılabilir durumdaki gıda ürünlerini gıda bankasına bağışlanmasını teşvik edeceğiz. Böylelikle toplumun her kesiminde gıda israfına dikkat çekerek farkındalığın yükseltilmesini sağlayacağız” diyor.
İSTİB, 2-3 milyar Dolarlık gıdayı çöpe gitmekten kurtaracak!
Bir kişinin günde tüketebileceği azami kalori miktarı 1500 gram iken, açık büfelerde kişi başına beş kiloya kadar yemek servisi yapılıyor. Aral, otelcilik sektöründe büyük israfa yol açan her şey dahil büfelere dikkat çekerek, “Ülkemizde gıda israfını önlemek ve dolaylı yoldan istihdama katkı sağlamak adına öğle ve akşam yemeklerinde açık büfe yerine A La Carte sisteminin uygulanması önem taşıyor. Gıdaların satın alma, üretim, tüketim, değerlendirme, ayrıştırma ve geri dönüşüm süreçleri düzenlenerek, oluşturulacak gıda bankası aracılığıyla fazla yemekler ihtiyaç sahipleriyle kolayca buluşturulabilir. Yerel yönetimlerle yaptığımız görüşmelerle açık büfe yerine gelecek sistemlerin desteklenmesi için emsal kararlar aldırılmasını sağlayacağız. Böylelikle hem katma değerli turizm geliri sağlanacak, açık büfelerde kantitatif yerine kalitatif yemek sunulacak, gıda israfının önüne geçilecek, turistler lokasyondaki diğer küçük esnaflara da gelir sağlayarak ekonomi hareketlenecektir. 2-3 milyar Dolarlık gıdayı çöpe gitmekten kurtarmak, bu konuda başarımızın ilk ayağı olacak” diyor.
İSTİB Gıda İsrafı Komisyonu’nun çalışmaları
·Mahalli idareler ve vakıfların gıda bankası, aş evi kurma, lokal olarak bağış yapılmasını kolaylaştırıcı mevzuat çalışmalarına destek olmak.
·Perakende sektörünün, gıda ürünlerini iade etmesini ortadan kaldıracak eğitimleri ve düzenlemeleri hazırlamak.
·Lokanta, restoran gibi yerinde tüketim mecralarında tabakta kalan porsiyonları sahiplerine paket yaparak verilmesini sağlamak.
·Yürürlüğe giren Sıfır Atık yönetmeliği çerçevesinde, gıda işletmelerinin gıda israfını ortadan kaldırmak amaçlı, mevzuata uyum ve eğitim seminerleri düzenlemek.
·Gıda atıklarının bir sistem üzerine kayıt edilerek ölçülmesi, istatistik çalışmalarının Çevre Bakanlığı tarafından yapılmasına öncülük etmek.