Page 134 - Gastronomi Turkey By Rafine

SÖYLEŞİ | Doç. Dr. Göknur Akçadağ

konusunda da az sayıda farklı
bilgiler veren makale ve bazı yayınlar
olduğunu söyleyebilirim. Kahvenin
kökeni, kahvehanelerin varlığı ve
yayılışı, Türk kahvesi ve kültürü
yansıtması konusunda, Osmanlı
döneminde kahveye dair bilgiler ucu
açık, geniş cümleler, ifadeler halinde
yazılıyor. Tarih disiplini alanında belirli
uyulması gerekli yöntemler vardır.
Tarih yazımı farklı bilgi ve birikim
ister, kaynak tahlili, araştırma ve arşiv Kitap projeniz hakkında bilgi verir tarihçesi konusunda da eksik
çalışma metotları ister. Fakat bu misimiz? Türk kahvesine hangi bilgiler bulunuyor. Kahvehanelerin
durum göz ardı edilerek yazılmış alanlardan bakıyor? Süreçte sizi de İstanbul’daki varlığı konusu biraz
kahve tarihi ve kültürü üzerine şaşırtan kayıtlara rastladınız mı? daha geriye gidiyor. IV. Murad’ın
hazırlanmış yayınların bir kısmında Kültürel mirasımız olan Türk kahvesini vefatına kadar olayları kapsayan
bu temeli göremiyoruz. Yıllar yurt dışında tanıtmak nedeniyle ve 1641’de yazıldığı bilinen Peçevi
önce yazılmış bazı yayınları aşacak yurt dışında ve Türkiye’de katıldığım tarihinde kahvehanelere dair ayrıntılı
yeni bilgiler veya analiz çerçevesi seminerlerle başlayan birikim bilgi bulunuyor. Bu kayıttan dolayı
sunamıyorsa, kişi neden yeni bir kitap yazımına doğru evrildi. Öyle İstanbul’da kahvehanelerin varlığını
Türk kahvesi tarihi veya kültürü daha dokümanlar ile karşılaşıyorum 1553-1554’e odaklamak doğru değil.
yazılıyor, bir akademisyen olarak ki şaşırıyorum. Mesela 19. yüzyıl
şaşırtıcı bulduğumu söylemeliyim. başlarında Türk kahvesi için ABD’de Literatürde Türkler ve kahve
marka tescili için başvurmuş Türkler konusunda bazı bilgiler abartılı, bazı
var. Heyecan verici olduğunu bilgiler ise tam tersine vurgulanmamış
düşünüyorum. Türk kahvesi durumda. Bu durumun son
konusunda bulunan akademik örneklerden birisi 2020’de ABD’de
boşluğu doldurmayı hedefleyerek, yazılan bir kitapta gözlemlendi.
yuvarlak ifadelerle dolu bilgileri değil, Alan Mikhail’in “Tanrı’nın Dünya’daki
muteber kaynaklardan bilgileri ve Yansıması-God’s Shadow on Earth”
analizi hedefleyerek çalışmalarıma adlı kitabında Yavuz Sultan Selim,
başladım. Özellikle üstünde Osmanlı’yı global bir güç haline
durulmamış olan ticaret tarihi dönüştüren Sultan olarak anlatılmakta
açısından ele almaya çalışıyorum. ve kahve konusunda hatalarla dolu
Tarih yazımında ticari emtia olarak abartılı bilgiler verilmektedir. Mesela
değeri ve uluslararası ticarette yeri ve kahve 15’inci yüzyılda bölgede
önemi üzerinde duruyorum. Daha biliniyorken ve yaygınlaşmış iken
fazla bilginin bulunduğu 18’inci yüzyıl Mikhail (Yale Univ.), Yavuz Sultan
sonrasını değil 16-18’inci yüzyıl arası Selim’in ordusu Yemen’e girdiğinde
dönemi araştırıyorum. Klişelerden garip, parlak kırmızı meyveli bir
kaçınarak yazmak, multidisipliner bitkiyi ilk defa keşfettiklerini ve daha
“Osmanlı’da kahvehanelerin tarihçesi çalışmak, çok dilli kaynaklar üzerinde sonra kahve yapmaya başladıklarını
konusunda da eksik bilgiler bulunuyor. analiz yapmak, ana kaynaklara söylemektedir. Mikhail’in kitabı ve
Kahvehanelerin İstanbul’daki varlığı ulaşmak ve bazı bilgi boşluklarını veya WSJ’de yazdığı makalede kahve
konusu biraz daha geriye gidiyor. farklı anlatımları anlamaya çalışmak konusunda yazdığı yanlış bilgiler
IV. Murad’ın vefatına kadar olayları Cornell Fleischer (Chicago Üniv.)
kapsayan ve 1641’de yazıldığı bilinen gerekiyor. Mesela Arap literatürünün
Peçevi tarihinde kahvehanelere dair Türklerin kahveyi kültürleştirme Cemal Kafadar (Harvard Üniv.) ve
ayrıntılı bilgi bulunuyor. Bu kayıttan sürecini görmezden gelmiş olması Sanjay Subrahmanyam (Kaliforniya
dolayı İstanbul’da kahvehanelerin ve bazı Batılı kaynakların da buna Üniv.) tarafından kaleme alınan “How
varlığını 1553-1554’e odaklamak doğru eşlik etmesi durumunu gözlemlemek to Write Fake Global History” makalesi
değil.”
mümkün. Osmanlı’da kahvehanelerin ile eleştirilmiştir.

134 | Aralık 2022-Ocak 2023 | gastronomiturkey.com

132-135 Doç. Dr. Göknur Akçadağ.indd 134 17.12.2022 21:52